Brugge

Σοκολάτες
Η χώρα στον ευρωπαικό χάρτη
Πολυγλωσσία
Οι κύκνοι της Μπριζ
Η Βασιλική του Ιερού Αίματος
friet, όπως λέμε τηγανιτές πατάτες
Το λείψανο της αγίας Ούρσουλας
Το θρήσκευμα: Πρωτεσταντισμός
Πρώιμος μεσαιωνικός τεκτονισμός

Κάθε φορά που πηγαίνω στις Βρυξέλλες θυμάμαι τον Γιώργο Κωνσταντίνου που προσπαθούσε να περιγράψει, με κινήσεις παντομίμας, ένα προφιτερόλ στο γκαρσόνι (στη ταινία "Χτυποκάρδια στα θρανία") και τελικά να του λέει: δεν θελω να το μάθω, θέλω να το φάω.... και το θυμάμαι γιατί βρίσκομαι μπροστά σε μια βιτρίνα που η όμορφη βελγίδα περιχύνει με ζεστή σοκολάτα ένα μπισκότο και μου το δίνει να το δοκιμάσω. Αυτές οι βέλγικες σοκολάτες, από μαύρη σοκολάτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κακάο, είναι να τις δοκιμάζεις και να γλύφεις τα δάκτυλά σου. 

 

σοκολάτα.. καταρράκτης

Βέβαια, το Βέλγιο δεν έχει μόνο σοκολάτες, αλλά είναι γνωστό για τις γλωσσικές του ιδιαιτερότητες (φλαμανδικά στο βορρά, βαλλονικά στο νότο), για τo Atomium που συμβόλιζε τη Νέα Εποχή μετά το τέλος του ΒΠΠ και την μεσαιωνική (και όχι μόνο) ιστορία του που αντπροσωπεύεται χαρακτηριστικά στην πόλη Brugge (Μπριζ) με το ιστορικό της κέντρο να έχει αναδειχθεί σε Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Γι'αυτή λοιπόν την πόλη θα μιλήσουμε, τη Brugge (στα γαλλικά) ή Μπριζ και πιστέψτε με, αξίζει να την επισκεφτείτε και να ειστε ενας απο τα 2 εκ. επισκέπτες της κάθε χρόνο... 

 

καναλι στην πόλη

Τι γράφουν τα sites για την πόλη:  είναι παραμυθένια, ζωγραφιά άλλης εποχής, με ανέπαφη μεσαιωνική αρχιτεκτονική, όπου σε κάθε βόλτα έρχεσαι σε επαφή με κτήρια που μοιάζουν με έργα τέχνης και άλλα πολλά σε υπερθετικό βαθμό. Όμως, όταν πρωτοφθάνεις εδώ, δυσανασχετείς καθότι το αυτοκίνητό σου το παρκάρεις πολύ έξω από την πόλη. Είναι σαν το Νυμφαίο, μέσα στην πόλη δεν κυκλοφορεί τίποτε παρά μόνο μικρά λεωφορεία για να σε μεταφέρουν και βέβαια εκείνα των μόνιμων κατοίκων. Και το τηρούν με ευλάβεια γιατί η παράβαση σού κοστίζει πρόστιμο, αφαίρεση πινακίδων και άδεια οδήγησης. Είμαστε σε μια περιοχή όπου επικρατούν οι πρωτεστάντες και όποιος γνωρίζει το κύριο χαρακτηριστικό τους (υπεράνω όλων το δίκαιο του κοινωνικού συνόλου και όχι του ατόμου) θα έχει φέρει μαζί του παπούτσια για περπάτημα. Και λέμε για πολύ περπάτημα αν θέλει να απολαύσει την πόλη σαν να βρίσκεται αιώνες πίσω. Να φανταστείτε ότι δεν είδα ούτε ένα τσιμεντένιο κτήριο, σαν αυτά που υπάρχουν στην Πατησίων ή στην Αιόλου.

 

οκ! σταματώ τις συγκρίσεις γιατί είναι σαν να μην γνωρίζω ευρωπαική ιστορία ακόμη και τις θρησκευτικές προκαταλήψεις που κυριαρχούσαν τότε (ακόμη και σήμερα), όταν στην περιοχή αυτή άνθιζε ο χρυσός αιώνας της ολλανδικής δημοκρατίας και δοξαζόντουσαν οι Rembrandt και Huygens, ενώ λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, στην Ιταλία,  οι Giordano Bruno και Γαλιλαίος τιμωρούνταν σκληρά γιατί τόλμησαν να σκεφτούν.

 

διακοσμητικά σκηνικά, μουσική και ειδικά εφέ σε ταξιδεύουν πίσω στο 1435

Το Βασίλειο του Βελγίου, ναι! το Βέλγιο έχει βασιλιά και ουδείς τολμά να τον αμφισβητήσει, είναι ένα φυλετικό κράμα απο τους ολλανδο-Φλαμανδούς, τους γαλλο-Βαλλόνους και τους γερμανο-Λατίνους, έτσι ώστε οι Βέλγοι να είναι πολύγλωσσοι και να μιλούν γαλλικά, ολλανδικά, γερμανικά, ανάλογα σε ποιά περιοχή της χώρας ζουν και να προσπαθούν να μιμηθούν τους τετράγλωσσους ελβετούς (γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και ρετονομάνικα)  όχι μόνο γλωσσικά αλλά και γευστικά.  Καλά καταλάβατε, μιλώ για τις σοκολάτες βελγίου, που εγώ, ο αντιπαθών τις σοκολάτες, έτρωγα κάθε μέρα ένα σωρό και ιδίως τη μαύρη (bitter) με ολόκληρα καρύδια απο ένα εργαστήριο στην πλατεία Grande Place των Βρυξελλών. Ούτε υπερβολή και με μεγάλη δόση ταπεινής αυτοσυγκράτησης, το ομολογώ: ήταν η καλύτερη που έχω φάει στη ζωή μου!!!

 

Βέλγιο και Ελβετία, δύο χώρες που φημίζονται για την ποιότητα της σοκολάτας, εντούτοις όμως έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά: η ελβετική γίνεται από ντόπιο γάλα, με "χνουδάτη" υφή και ανεπαίσθητη πικράδα και την πρωτοκατασκεύασε ο  François-Louis Cailler πριν 200 περίπου χρόνια στο Corsier της Ελβετίας, ένα μικρό χωριουδάκι κοντά στη λίμνη Leman.... φανταστείτε να είστε εκεί, να χαζεύετε το ήρεμο τοπίο και τις αντικρυνές γαλλικές άλπεις και να τρώτε τη σοκολάτα του Cailler.... όνειρο!! Αντίθετα, η βελγική αποτελείται απο μαύρη σοκολάτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κακάο και αν σας αρέσουν οι πραλίνες και τα τρουφάκια είστε στο σωστό μέρος... ξεχάστε την Ελβετία. Οι βέλγοι καταχτήθηκαν απο ισπανούς, ολλανδούς, άγγλους κ.ά. που όλοι τους είχαν αποικιοκρατικά χαρακτηριστικά. Επόμενο ήταν, οι βέλγοι έμποροι να είχαν ταξιδέψει σε όλοκληρο τον τότε γνωστό κόσμο να ήξεραν το κακάο και να το είχαν μεταφέρει στην πατρίδα τους. Μπορεί ακόμη να είχαν αποικίες με κακαόδενδρα σε μία απο τις αποικίες τους, εκεί στο βελγικό Κονγκό. 

Το Βέλγιο ως χώρα ιδρύθηκε το 1830 μετά από κάποια απο τις επαναστάσεις που ταλάνιζαν τη χώρα για χρόνια ολόκληρα, εντούτοις οι διαφορές δεν επιλύθηκαν. Όσοι είχαν το πάνω χέρι, κυρίως οι γαλλόφωνοι, παραγκώνιζαν  τα πολιτικά συμφέροντα (π.χ. θέσπισαν νόμο που αναγνωριζόταν μόνο η γαλλική ως επίσημη γλώσσα του κράτους) και τα θρησκευτικά δόγματα των άλλων (καθολικοί vs πρωτεσταντών), έτσι ώστε μια μέρα να πουν άι σικτίρι με δαύτους! και να πάρουν τα όπλα. Φλαμανδοί απο τη μία, βαλλόνοι απο την άλλη, ματσ μεταξύ Ολλανδίας-Γαλλίας θα έλεγαν οι νεότεροι, φλαμανδικό κίνημα οι παλαιότεροι. Χαρακτηριστική καλικατούρα της εποχής δείχνει το λιοντάρι (σύμβολο της Φλάνδρας) να τραβά προς την πλευρά του τη βέλγικη σημαία και απο την άλλη, ο βαλλονικός κόρακας να κάνει το ίδιο, με αποτέλεσμα να σχιστεί η σημαία. Και η ιστορία συνεχίστηκε μέχρι το '60 που αποφασίστηκε να χωριστεί η χώρα σε 4 γλωσσικές περιφέρειες (ολλανδόφωνη Φλάνδρας, γαλλόφωνη Βαλλονίας, δίγλωσση περιφέρεια Βρυξελλών και γερμανόφωνη στα ανατολικά) με πλήρη αυτονομία, που σημαίνει  κάνουμε ότι γουστάρουμε και δεν δίνουμε λόγο στις άλλες περιφέρειες, που πάλι σημαίνει ότι αν ένας κεντρικός νόμος δεν εγκριθεί ομόφωνα και απο τις 4 κοινότητες δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Αυτό τους ανάγκασε να ξεχάσουν τη φράση κάνουμε ότι γουστάρουμε και να προσπαθήσουν να τα βρουν συναινετικά.  

 

Rik Poot: φλαμανδός εικαστικός που φιλοτέχνησε...

... The four Horsemen of the Apocalypse...

..Death, War, Revolution, Hunger

Μπριζ ή Brugge ή Bruxes, Bruggas, Brvggas, Brvccia, Brutgis, Bruggis, Bricge... και έπεται συνέχεια στα βάθη των αιώνων. Όλες αυτές οι ονομασίες, που ίσως εννοούν τη λέξη "γέφυρα", οδηγούν στην υπόθεση ότι η πόλη θα είχε πολλές υδάτινες διόδους,  κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με τα κανάλια να διακλαδίζονται μέσα στην πόλη δίνοντάς της το προσωνύμιο η Βενετία του Βορρά. Βέβαια, η πόλη ήταν ένα διαμετακομιστικό κέντρο μεταξύ Παρισίων, Άμστερνταμ και Κολωνίας έτσι ώστε να αναπτυχθεί υπέρμετρα οικονομικά και εμπορικά. Και αν υποθέσουμε ότι το εμπόριο γινόταν συνήθως με παραθαλάσσιες οδούς, τα κανάλια ήταν απαραίτητα για τη μεταφορά των αγαθών. Και ποιά ήταν αυτά τα αγαθά; μετάξι και πορσελάνες απο την κίνα, μπαχαρικά από τις Μολούκες, σιτηρά και  αιθέρια έλαια απο την Αίγυπτο. Έτσι, στο κέντρο της Μπριζ δημιουργήκαν συντεχνίες απο Φλωρεντίνους, Γενοβαίζους και Γενουάτες που ο καθένας είχε το μαγαζάκι του και οι εμπορικές τους συναλλαγές γινόντουσαν με τη μέθοδο κλήρινγκ: σου δίνω μηχανήματα και αυτοκίνητα, δώσμου πορτοκάλια ή πάρε πορσελάνη και δώσμου σιτηρά για να κάνω ψωμί. Και αυτό, μέχρι το 1309 που κάποιος ντόπιος ταβερνιάρης, μπλέχτηκε στα πόδια τους και σκέφτηκε πως θα ήταν προτιμότερο  το εμπόριο να γίνεται με ένα είδος μετοχών παρά με την ανταλλαγή προιόντων με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί, κατά πάσα πιθανότητα, το πρώτο χρηματιστήριο στον κόσμο. Αν πράγματι αυτό συνέβει ή όχι, μικρή σημασία έχει, το πιο σημαντικό είναι ότι θα περάσετε από το σημείο αυτό, φωτογραφήστε το και το βραδάκι μπείτε στο MONK να πιείτε μια μπύρα Zot.

 

η γωνιά του πρώτου χρηματηστηρίου στον κόσμο

Plaza Mayor στη Σαλαμάνκα, Grand Place στις Βρυξέλλες, Plazza San Marco στη Βενετία ή εδώ στην Πλατεία της Αγοράς, όλες οι πλατείες του κόσμου έχουν την ομορφιά τους, όχι τόσο πολύ  για την ίδια την κατασκευή τους, όσο επειδή ξεχωρίζουν από τα κτίρια που τις περιβάλουν. Εδώ στην Μπριζ την παράσταση κλέβει το belfry of Bruges, με το χαρακτηριστικό καμπαναριό του 12. αιώνα. Με 366 σκαλοπάτια ανεβαίνετε μέχρι το μέσο δώμα και απολαμβάνετε μια πανοραμική θέα της πόλης από 80 μέτρα ψηλά. Κυρίως θα δείτε τα παραδοσιακά σπίτια φλαμανδικού αρχιτεκτονικού ρυθμού, όπου η πρόσοψη σχηματίζεται από σκαλοπάτια, κτισμένα από τούβλα και πέτρες, με μορφές αετωμάτων και πυργίσκων. Περιμετρικά της πλατείας υπάρχουν καφέ-μπαρ και εστιατόρια, με αλμυρές τιμές (π.χ. μια σαλάτα ceasar κοστίζει γύρω στα 20 ευρώ, μια μικρή μπύρα από 3,5 κ.ο.κ). 

 

κτήρια φλαμανδικού ρυθμού

Όλη η πόλη είναι ένα καλντερίμι που δυσκολεύει το περπάτημα. Είναι ευκαιρία να ξεκουραστείτε. Δεν εννοώ φυσικά να καθίσετε σε ένα καφέ, αλλά να πάρετε τη "γόνδολα" (ταχύπλοο των 20 ατόμων) και με 10 ευρώ να ξεναγηθείτε στα σπουδαιότερα κανάλια, να διασχίσετε αυλές που η εξώπορτα φτάνει στο νερό, να περάσετε κάτω απο πέτρινες γέφυρες και εντυπωσιακές εκκλησίες, που κάποιος εγκυκλοπαιδιοφάγος θα σας εξηγήσει αν είναι ρομανικού, γοτθικού ρυθμού ακόμη και μπαρόκ. Αυτή η απίστευτη πόλη διαθέτει όλους τους ρυθμούς, τόσο σημαντική ήταν στο παρελθόν, που την έκτιζαν, την γκρέμιζαν και την ξανάκτιζαν! 

Μέσα στα κανάλια θα φωτογραφίσετε και τους "μακρυλαίμηδες" κύκνους που θεωρούνται το σύμβολο της πόλης και απογορεύεται να τους αγγίξετε ή να τους ενοχλήσετε, έχετε 5000 ευρώ πρόστιμο. Εδώ περιπλέκεται ο μύθος και το μάρκετινγκ της πόλης και μάλιστα απο πολύ παλιά. Όλα ξεκίνησαν όταν η Μαρία της Βουργουνδίας, σύζυγος του Μαξιμιλιανού του Α (ήταν και όμορφη και πλούσια), που αγαπούσε την ιππασία, κάποια μέρα, στο μακρινό 1482, σκόνταψε, έπεσε απο το άλογο και σκοτώθηκε. Ο Μαξιμιλιανός τσαντίστηκε και επέβαλε βαρείς φόρους στους κατοίκους της Μπριζ, που και αυτοί ξεσηκώθηκαν σε εξέγερση εναντίον του, τον συνέλαβαν και τον έκλεισαν στο belfry of Bruges, στην Πλατεία της Αγοράς, όπου είδε τα βασανιστήρια και τον αποκεφαλισμό του έμπιστου συμβούλου του Pieter Lanchals, γνωστού Πέτρος ο Μακρυλαίμης. Κάποια στιγμή, ο Αυτοκράτορας δραπέτευσε και πήρε την εκδίκησή του, λειανίζοντας τους ντόπιους και με την εντολή να προστατεύουν και να αγαπούν ό,τι έχει μακρύ λαιμό, δηλαδή τους κύκνους, και μάλιστα στον αιώνα τον Άπαντα!! Αυτά, κι αν δεν σας άρεσε ο μύθος, μπορείτε να ισχυριστείτε ότι οι κύκνοι κολυμπούν στα κανάλια της πόλης από το 15. αιώνα, επειδή η αρχοντιά τους θεωρείτο σύμβολο δύναμης και πλούτου.

 

 

Και εκεί που διαβαίνετε την πόλη, ο ξεναγός σάς ανάβει τα αίματα και εξάπτει τη φαντασία σας λέγοντας ότι τώρα θα επισκεφτούμε τη Βασιλική του Ιερού Αίματος, ένα παρεκκλήσιο του 12. αιώνα, που στεγάζει το  λείψανο με αίμα του Χριστού, που σύμφωνα με "θρύλους" ανήκε στον Ιωσήφ της Αριμαθαίας, του ανθρώπου που δώρησε τον τάφο του στον Ιησού Χριστό μετά τη Σταύρωσή του, που αφού έπλυνε το νεκρό σώμα Του, διατήρησε το Πολύτιμο αυτό ύφασμα. Πάμε τώρα στη δεκαετία του '90 όταν εργαζόμουνα στο Πολυτεχνείο Ζυρίχης, στο Ινστιτούτο Υψηλών Ενεργειών και συνάδελφος μου έλεγε ότι πραματοποιούν μία ραδιοχρονολόγηση με ραδιενεργό Άνθρακα-14, πάνω σε ένα πολύ μικρό δείγμα ενός υφάσματος (χωρίς άλλες λεπτομέρειες), για να προσδιορίσουν την ηλικία του. Η μέτρηση έδειξε ότι το λείψανο είχε ηλικία πριν το 1250 και με ιστορικές αναδρομές και διασταυρώσεις άλλων στοιχείων υπέθεσαν τελικά ότι προήλθε απο τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης το 1204, κατά την 4η Σταυροφορία, και ίσως κατασκευάστηκε εκεί, άγνωστο πως. Αργότερα, η επιστημονική μας ομάδα πληροφορήθηκε τα περί του λειψάνου και σήμερα ακούω την ιστορία του. Είναι να ανατριχιάζεις.!! Η Βασιλική αυτή έχει ένα εσωτερικό διάκοσμο, που αξίζει να τον επισκεφτείτε... και να πιστεύετε στους θρύλους, δεν ξέρετε ποτέ τι θα σας προκύψει στο μελλον!!

 

η Βασιλική του Ιερού Αίματος

Εκτός απο σοκολάτες δοκιμάστε και τις τηγανητές πατάτες ζητώντας τες “friet” που πολλοί τις συγκρίνουν με τις πατάτες Νάξου, τις οποίες αντε να βρεις στις λαικές μιάς που τρώμε αμφιβόλου πατάτα από Αίγυπτο.  Οι βέλγοι υποστηρίζουν ότι οι τηγανητές πατάτες έχουν καταγωγή από τη χώρα τους, το ίδιο και οι γάλλοι. Εντούτοις, οι βέλγοι στηρίζουν την άποψή τους σε χειρόγραφο του 1781 (όπως συμβαίνει και σε εμάς με τα χρυσόβουλα των Κομνηνών προς τις ιερές μονές) που αναφέρει πως οι πατάτες τηγανίζονταν πριν από το 1680 στην κοιλάδα του ποταμού mosel απο φτωχούς αλιείς που τις προσομοίωναν στο μέγεθος μικρών ψαριών και τις έβαζαν στο τηγάνι, όταν πάγωνε το ποτάμι και δεν μπορούσαν να ψαρέψουν. Κατά άλλους, η άποψη αυτή φαίνεται αδιανόητη, επειδή δεν θα μπορούσε ένας αγρότης να καταναλώσει μεγάλες ποσότητες λίπους για μαγείρεμα πατάτας, την εποχή που το λίπος ήταν πολύτιμο αγαθό, όπως και το αλάτι, που το έδιναν αντί μισθού (εξ ου και salary απο το λατινικό salarium που προέρχεται από τη λέξη sale, δηλαδή αλάτι). Στα ρωμαϊκά χρόνια συνήθιζαν να πληρώνουν τους στρατιώτες και τους δημοσίους υπαλλήλους με αλάτι επειδή ήταν δυσεύρετο και κατάλληλο υλικό για συντήρηση τροφίμων, κυρίως φρέσκων ψαριών. Αντίθετα, οι γάλλοι πιστεύουν ότι ο  όρος "γαλλικές" εισήχθη απο στρατιώτες, όταν κατά τη διάρκεια του ΑΠΠ έφθασαν στο Βέλγιο και δοκίμασαν τις βελγικές πατάτες και τις αποκάλεσαν French fries καθώς τα γαλλικά ήταν η επίσημη γλώσσα του βελγικού στρατού, εκείνη την εποχή. Πάντως, όπως και να έχει η ετυμολογία τους, είναι ένα εξαιρετικό snack και για άλλους το μοναδικό φαγητό μέχρι να... ενηλικιωθούν!

 

 

 

 

marathon & half marathon

οξύμωρη φωτογράφηση

Στο δρόμο σας θα συναντήσετε το St Janshospital, ένα νοσοκομείο του 12ου αιώνα, που μόνο νοσοκομείο δεν είναι, αλλά μουσείο με έργα τέχνης που χρονολογούνται από τον 15. αιώνα. Εδώ βρίσκεται και η πιο διάσημη λειψανοθήκη, που κατασκευάστηκε από τον Hans Memling (1489) και αναφέρεται στο μαρτυρικό θάνατο της αγίας Ούρσουλας, όπου ο φλαμανδός ζωγράφος φιλοτέχνησε πάνω σε ξύλινη κατασκευή από δρυ τη ζωή και το θάνατό της. Όσο εκπληκτικό είναι αυτό το έκθεμα (θεωρείται ένα απο τα επτά θαύματα του Βελγίου κατά αναλογία με τα επτά θαύματα του κόσμου), τόσο υπερβολικές και ασαφείς είναι οι πληροφορίες που υπάρχουν στο Διαδίκτυο για την ίδια την αγία, για τη ζωή της και το θάνατό της. Η Ούρσουλα ήταν σε πολύ μικρή ηλικία (περίπου 12 χρονών) όταν αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν πρίγκηπα, προφανώς για να αυξήσει το φέουδό του ο πατέρας της. Θέλοντας να παραμείνει παρθένα ή να μην τον παντρευτεί, πέτυχε μια καθυστέρηση. Ζήτησε να κάνει πρώτα ένα ευρωπαικό προσκύνημα μαζί με δέκα φίλες της, που η κάθε μια είχε χίλιες άλλες παρθένες-δούλες  και όλη η παρέα, επιβιβαζόμενη σε πλοία, έπλευε για τρία χρόνια. Ο γαμπρός περίμενε και όταν έφτασε η ώρα του γάμου, μια θύελλα τις μετέφερε στην Κολωνία και μετά στη Βασιλεία και μετά στη Ρώμη. Εκεί, συνάντησαν τον Πάπα και τον έπεισαν να πάει μαζί τους για το προσκύνημα. Αυτός και 11000 παρθένες!! Στο δρόμο συνάντησαν τις ορέξεις των Ούννων, που μάλλον ξέχασαν την Κολωνία, για την οποία ήρθαν να καταλάβουν και έπεσαν με τα μούτρα, ξέρετε που, και έτσι σώθηκε η Κολωνία που τιμά πλέον την Ούρσουλα ως αγία. Βέβαια, τα γεγονότα δεν έγιναν ακριβώς, όπως τα εξιστορώ, αλλά και οι πληροφορίες στο διαδίκτυο είναι εξίσου αμφίβολες. Προέρχονται απο γραπτές ερμηνείες που εμφανίζονταν και χάνονταν κατά το δοκούν, προσδίδοντας άλλοτε μορφή αναχρονιστική και ανακριβής και άλλοτε ευγενική και ιερή. Ακόμη και η συμμετοχή του Πάπα Κυριάκου αμφισβητείται καθότι σε αρχαία κείμενα δεν εμφανίζεται πουθενά το όνομα αυτό. Η είσοδος είναι 8-10 ευρώ και αξίζει μια στάση εδώ. Άλλωστε, το μουσείο διαθέτει και ένα διόραμα-μοντέλο φαρμακείου του 17. αιώνα, ίσως εκεί μέσα να βρείτε τη φιλοσοφική λίθο του Παράκελσου, γιατρού, βοτανολόγου, αλχημιστή και μυστικιστή που έζησε το 16. αιώνα (1493–1541).

 

Γλυπτό στο Sint-Janshospitaal: δύο μοναχοί χαιρετούνται με το «Φιλί της Ειρήνης»

Περπατάμε στους δρόμους, σε σοκάκια, στις όχθες των καναλιών και βλέπουμε κτήρια-κατοικίες με μεγάλα παράθυρα, χωρίς κουρτίνες και απορούμε: κυκλοφορούν στο σπίτι με το σώβρακο και εμείς τους βλέπουμε... καλά δεν ντρέπονται;; Όχι, είναι η απάντηση. Για τους πρωτεστάντες, η φράση "δεν έχω τίποτε να κρύψω" είναι συνυφασμένη με τη θρησκευτική τους παράδοση, η οποία επιμένει ότι οι τίμιοι πολίτες δεν έχουν τίποτα να κρύψουν, ενώ το κλείσιμο των κουρτινών θα μπορούσε να υποδηλώσει το αντίθετο. Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι η επιθυμία των κατοίκων να βλέπουν τον κόσμο να περνά. Οι Ολλανδοί συνήθως προτιμούν να κοιτάζουν έξω και να βλέπουν τα φώτα, τη φασαρία των δρόμων και τους ανθρώπους που περπατούν. Αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου συμβάλλει στην προώθηση της ανοιχτής κουλτούρας για την οποία οι Ολλανδοί είναι υπερήφανοι ήδη απο την εποχή του χρυσού αιώνα της ολλανδικής δημοκρατίας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο Άμστερνταμ με τις βιτρίνες των γυμνών γυναικών, που περιμένουν τον πελάτη. Το θεωρούν επάγγελμα, αυτό που κάνουν, και αν πας να τις φωτογραφήσεις θα σου ρίξουν και καμια χριστοπαναγία στα καλά καθούμενα.

 

Αφήνω για το τέλος τα μεσαιωνικά κτήρια που στεγάζονταν οι συντεχνίες, οι οποίες τότε δεν είχαν σκοπό να απεργούν ή να κατεβαίνουν στους δρόμους διαδηλώνοντας, παρά να προωθούν τα σύμφέροντά τους, μια τακτική που είχε μεν εμπορική αξία, ήταν δε και λόγος να κρύβουν τα μυστικά τού επαγγέλματός τους. Και αυτό γινόταν από τον απλό κρεατέμπορα που μάθαινε να ξεχωρίζει σωστά τη σπάλα, το ψαρονέφρι και την πανσέτα μέχρι τον λιθοκτίστη, αυτόν τον αρχιτέκτονα των μεσαιωνικών κτισμάτων, κυρίως καθεδρικών ναών, που για λόγους ανταγωνισμού, ζήτησης και προβολής έπρεπε να κρύβει τα μυστικά τής τέχνης του. 'Ηδη το 15. αιώνα, τα αρχεία των ως άνω λιθοκτιστών, (ονομάζονταν επίσης λιθοξόοι, επειδή λείαναν το λίθο στη μορφή ενός ακρογωνιαίου λίθου) αναφέρουν  φατρίες κτιστών (masons στα γαλλικά) στο Λονδίνο και τη Σκωτία, στην Κολωνία και το Μainz της Γερμανίας, καθώς και στο Παρίσι.

 

Περνώντας τα χρόνια (16-17. αιώνας) και με την αναπτυσσόμενη ανεργία, λόγω της φθίνουσας ανέγερσης  νέων κτισμάτων, τα συνδικάτα άρχισαν να δέχονται στους κόλπους τους μέλη που δεν ήσαν κτίστες, αλλά ευγενείς και μέλη βασιλικών Οίκων, ακόμη και απλούς ανθρώπους.  Ήθελαν να ξεφύγουν από το θρησκευτικό φανατισμό της εποχής με την ελπίδα να δομήσουν μια νέα κοινωνία βασισμένη στην ανεκτικότητα και την ειρηνική συνύπαρξη. Έτσι, η αρχιτεκτονική μετετράπει σε μια φιλοσοφική συζήτηση που είχε κρατήσει όμως τα αρχικά της συστατικά, της εχεμύθειας, των συμβόλων και των μυστικών λέξεων ως μέσον αναγνώρισης της ιδιότητας του μέλους. Οι κτίστες-τέκτονες (masons) έγιναν Ελευθεροτέκτονες (Free-masons) και οι χώροι των συντεχνιών ονομάστηκαν Στοές (lodges). Στις  24 Ιουνίου 1717 συγκεντρώθηκαν εκπρόσωποι τεσσάρων Στοών του Λονδίνου στο Πανδοχείο της Χήνας και της Σχάρας (που υπάρχει ακόμη και σήμερα), έδωσαν ιερό όρκο (κάτι ανάλογο με τη Φιλική Εταιρεία) και δημιούργησαν την πρώτη Μεγάλη Στοά του Λονδίνου και ολόκληρου του Κόσμου. Σε ένα πανδοχείο, λοιπόν, αρχίζει η ιστορία του Τεκτονισμού (ή της Μασονίας) πριν απο 300 περίπου χρόνια. Στην Μπριζ υπάρχει ένα τεκτονικό Μέγαρο, γοτθικού ρυθμού, όπως αναφέρεται στο Διαδίκτυο, όπου οι Τέκτονες συναθροίζονται "μυστικιστικά" (και όχι μυστικά) και εκτελούν τις εργασίες τους βάσει πανάρχαιου τυπικού (ritual). Όμως το πλέον εντυπωσιακό τεκτονικό μέγαρο βρίσκεται στο Λονδίνο και μάλιστα στο Σόχο (!!!), καλείται Freemasontry Hall και είναι επισκέψιμο από οποιονδήποτε. 

 

Ίσως κάποιοι αναγνώστες να απορήσουν για το τεκτονικό ένθετο, στο ταξίδι της Μπριζ. Το έγραψα  για δύο λόγους:  πρώτον, οι έλληνες ξεναγοί αποφεύγουν να αναφέρουν τεκτονικά στοιχεία που συνδέουν τον τεκτονισμό με το μεσαίωνα ή τον ύστερο-μεσαίωνα, αν και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των εκπληκτικών κτισμάτων (ένα έμπειρο μάτι μπορεί να διακρίνει ακόμη και τεκτονικά σύμβολα σε πολλούς καθεδρικούς ναούς) και δεύτερον, είναι καιρός να απαλλαγούμε απο στερεότυπα, κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου, και να δούμε το παρελθόν, για να χαράξουμε το μέλλον, με βάση την ιστορία και όχι το φανατισμό. Σας ευχαριστώ για την ανάγνωση!