ΣΠΑΠικές σιδηροδρομικές διαδρομές ( a meter-gauge railway network in southern Greece)

Το μετρικό σιδηροδρομικό δίκτυο Πελοποννήσου (με 750χμ. το μεγαλύτερο της Ευρώπης) ανήκει πλέον στο παρελθόν. Οι νέες γενιές θα ταξιδεύουν, όταν τελειώσουν τα έργα, με σιδηρόδρομο μεγάλων ταχυτήτων και θα φτανουν στην Πάτρα σε 2,5 περίπου ώρες. Τα βαγόνια θα ειναι άνετα, θα έχουν ασύρματο δίκτυο και αναπαυτικά καθίσματα και θα διασχίζουν τα τούνελ στα Μαύρα Λιθάρια, στο Αίγιο και στην Παναγοπούλα σε χρόνους ρεκόρ. Όλα θα ειναι τέλεια... θα ειναι όμως;; Που θα βρίσκονται όμως οι μετρικές γραμμές των παλιών ΣΠΑΠ, που οι σημερινοί νέοι ίσως δεν γνωρίζουν τί σημαίνουν αυτά τα αρχικά;; Που θα βρίσκονται οι ωραίες μεταλλικές γέφυρες της Λυκοποριάς ή του Ξυλοκάστρου, πού οι σταθμοί ιωνικού ρυθμού, πού οι σταθμάρχες με το κόκκινο καπέλο;
Όλα αυτά ανήκουν πλέον σε μια παλαιότερη εποχή, που δεν υπάρχει πιά. Για το λόγο αυτό, παρουσιάζω εδω αυτές τις ανεπανάλειπτες διαδρομές που γυρίστηκαν σε Video και θεωρούνται ιστορικά ντοκουμεντα ενός σιδηροδρομικού δικτύου όπως το οραματίστηκε ο Χάριλαος Τρικούπης που το κατασκεύασε.
Οι διαδρομές γυρίστηκαν με αναλογικό βιντεο στα τελη του ΄90, μορφοποιήθηκαν απο το πρόγραμμα Studio/Pinnacle σε ψηφιακή μορφή  και αναρτήθηκαν στο youtube το 2011. Το ταξίδι έγινε πανω σε ένα Συρμό 6500 του ΟΣΕ. Πρόκειται για ένα τρίδημο dieselοκίνητο συρμό που σταμάτησε τη λειτουργία του το 2007.

1η διαδρομή Πειραιάς-Κόρινθος

Το τρένο ξεκινα απο τον παλιό σταθμό στο λιμανι του Πειραιά, διέρχεται απο τον Αγ. Ιωάννη το Ρέντη, το Σταθμό Πελοποννήσου (με την υπέροχη εσωτερική του αρχιτεκτονική), την Ελευσίνα, περιμένει την ανταπόκριση στη Νέα Πέραμο και συνεχίζει για Μέγαρα, Κακιά Σκάλα (εδώ βλεπουμε τα παλιά πολυβολεία), τη Διώρυγα της Κορίνθου και σταματά στο Σ.Σ. Κορίνθου.

2η διαδρομή Κόρινθος-Πάτρα

Ο Χ. Τρικούπης είναι ο θεμελιωτής των ελληνικών σιδηροδρόμων και άλλων σπουδαίων δημόσιων έργων, όπως η Διώρυγα της Κορίνθου.Πέθανε το 1896. Άφησε έργο ανεπανάληπτο και δικαίως πολλά σημερινα εργα φέρουν το όνομά του, όπως η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου. Η γραμμή Κόρινθος-Πάτρα κατασκευάστηκε το 1886, δεκα χρόνια πριν απο τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες που έγιναν στην Αθήνα. Το τρενο ξεκινα απο το Σ.Σ. Κορίνθου, διανύει την παραλιακή ζώνη, το Κιάτο, το Ξυλόκαστρο, το Διακοφτό και τον όρμο της Πούντας, το Αίγιο και μετά το Ριο φτάνει στην Πάτρα ακριβώς δίπλα στο παλιό λιμάνι. Στην Πάτρα, το τρένο περνά μέσα απο την πόλη!

3η διαδρομή Πάτρα-Ολυμπία

 Η σιδηροδρομική γραμμή επεκτείνεται σταδιακά από την Πάτρα προς τον Πύργο (με διακλάδωση προς την Ολυμπία, το Κατάκολο και την Κυλλήνη) για να συναντήσει μετά απο κοιλαδογέφυρες και ορμητικά φαράγγια τη γραμμή προς την Καλαμάτα. (Σημ.: στο 8'.28''  βρίσκεται η διακλάδωση προς Ολυμπία). Η γραμμή διέκοψε τη λειτουργία της το 2011, ενώ σήμερα λειτουργεί μονο η γραμμή Πάτρα-Ρίου ως προαστειακός σιδηρόδρομος.

4η διαδρομή Καλαμάτα-Λεύκτρο

Η ανεξαρτησία της Ελλάδας βρήκε τη χώρα σε ένα άθλιο οδικό δίκτυο. Όπου υπήρχε θάλασσα, η επικοινωνία γινόταν εύκολα με καραβάκια. Όμως στην ηπειρωτική χώρα τα πράγματα ήταν δραματικά δύσκολα. Ένα ταξίδι απο την Αθήνα στην Τρίπολη διηρκούσε δυο ολόκληρες μέρες, ενώ η Καλαμάτα θεωρείτο  εξωτερικό!! Πιο γρήγορα πήγαινες Καλαματα με πλοίο παρα με όχημα!!

Το μεγάλο βήμα γίνεται το 1882 που ο Χ. Τρικούπης κάνει αυτό που σήμερα λέγεται ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα), δλδ το Κράτος να βαλει λίγα χρήματα και τα υπόλοιπα οι ιδιώτες. Έτσι υπογράφονται συμβάσεις για τη γραμμή Πελοποννήσου και την ίδια χρονιά ιδρύεται η Ανώνυμη Μετοχική Εταιρεία ΣΠΑΠ. Το 1887 υπογράφεται η σύμβαση για τη μελέτη και την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Μύλοι-Καλαμάτα απο γαλλική εταιρεία. Όμως λαμόγια (!!) υπήρχαν και τότε γιαυτό το έργα κράτησαν κάποιες δεκαετίες για τον ίδιο λόγο που ταλαιπωρείται και η σημερινή ελλάδα.

5η διαδρομή Λεύκτρο-Αχλαδόκαμπος

 Η διαδρομή αυτή ειναι εντυπωσιακή. Οι σιδηροδρομικές γραμμές περνούν μέσα απο κοψίματα βράχων, απότομες πλαγιές, σήραγγες και μεταλλικές γέφυρες, με πιό χαρακτηριστικη στο σημειο 7' 13'' όπου το τρένο διέρχεται απο την ονομαστή γέφυρα του Αχλαδόκαμπου.

 6η διαδρομή Αχλαδόκαμπος-Κόρινθος

 Ολοκληρώνω τη σισηροδρομική περιήγηση στο γύρο της Πελοποννήσου με άφιξη στην Κόρινθο. Χαρακτηριστικό της διαδρομής ειναι στο σημείο 5΄51΄΄ όπου το τρενο διερχεται απο το Σ.Σ. Νεμέας και συναντα τα ξεχασμένα βαγόνια της δεκαετίας του '50 καθώς και μια ωτομοτρίς...

7η διαδρομή Οδοντωτός Καλαβρύτων

Πάνω σε ένα συρμό Decauville ξεκινάμε το ταξιδι απο το Διακοπτο προς τα Καλάβρυτα. ¨Ενα ταξιδι το ίδιο γοητευτικό με το τρένο ή με τα πόδια. Το φαραγγι του Βουραικού, όπως και να το περάσεις ειναι εντυπωσιακό. Κάποτε το ανέβαινα με ένα φίλο μου μουσικό, έξαφνα μου λέει.. "άκου πώς τα νερά δημιουργούν συμφωνική ορχήστρα διαφορετικών τόνων, ...αλλού μπάσα και αλλού υψίφωνα.... αλλού ήρεμα ρυάκια και αλλού μικροί καταρράκτες".... Χαρακτηριστικά σημεία της διαδρομής ειναι το 4' 40'' όπου ο οδοντωτός διέρχεται μέσα απο σκαλισμένο βράχο και στο 8' 07'' στις Πόρτες. Εκεί υπάρχει μια πολύ επικίνδυνη παλιά εγκατελημένη γεφυρα! Σήμερα έχουν δρομολογηθεί νέοι συρμοί της ελβετικής εταιρίας STADLER, που αντικατέστησαν τους παλαιούς, που λειτούργησαν για περισσότερο από σαράντα χρόνια.

Διεθνές συμπόσιο με θέμα «Τουρισμός, τρένο και περιφερειακή ανάπτυξη» (20-21 Οκτωβρίου 2016) διοργανώνει το Πολυτεχνείο ETH της Ζυρίχης, όπου μεταξύ άλλων θα διερευνηθεί η δυνατότητα ένταξης του Σιδηροδρομικού Δικτύου της Πελοποννήσου στις Πολιτιστικές Κληρονομιές της UNESCO.